Kết Từ cho Bản Tiếng Anh _ Trịnh Y Thư

Thế Giới Sáng Tạo Miền Nam Việt Nam 1954-1975

và ở Hải Ngoại Đến Nay 

TRỊNH Y THƯ

Sinh 1952 tại Hà Nội. Viết văn, làm thơ, dịch. Nguyên Chủ bút tạp chí Văn Học (California). Đương chăm sóc cơ sở xuất bản Văn Học Press; Chủ bút Việt Báo Weekly. Tác phẩm dịch đã xuất bản: Đời nhẹ khôn kham (The Unbearable Lightness of Being - Milan Kundera); Căn phòng riêng — Virginia Woolf; Jane Eyre — Charlotte Brontë; Gặp gỡ với định mệnh - nhiều tác giả; Tập sách cái cười & sự lãng quên (The Book of Laughter and Forgetting – Milan Kundera). Sáng tác đã xuất bản: Người đàn bà khác (tập truyện); Chỉ là đồ chơi (tạp bút); Phế tích của ảo ảnh (thơ); Theo dấu thư hương (tạp luận), Đường về thủy phủ (tiểu thuyết). Hiện định cư tại California, Hoa Kỳ. Photo by Nguyễn Bá Khanh 

 

1.

 

Cuốn sách này có tựa đề Creative World of South Vietnam 1954-1975 and Overseas to Present (2025) / Thế Giới Sáng Tạo Miền Nam Việt Nam 1954-1975 và Ở Hải Ngoại Đến Nay (2025), là bản dịch của cuốn sách ban đầu được gọi là Chân Dung Văn Học Nghệ Thuật & Văn Hóa của tác giả nổi tiếng Ngô Thế Vinh. Bản dịch tiếng Anh của học giả người Mỹ, Tiến sĩ Eric Henry. Đây là một cuốn sách độc đáo, theo nghĩa là nó trình bày cho độc giả nói chung những hình ảnh mới mẻ về nhiều nhân vật bao gồm nhà văn, tiểu thuyết gia, nhà thơ, nhà báo, họa sĩ, nhạc sĩ và các nhân vật văn hóa khác, những trí thức được kính trọng và có ảnh hưởng nhiều nhất ở Việt Nam.

Các chân dung văn học nghệ thuật và văn hóa, qua giọng văn đầy thân ái và nhân hậu của nhà văn Ngô Thế Vinh, là một công trình biên soạn phong phú tư liệu, một tập hợp quý hiếm quy tụ những khuôn mặt văn nghệ và văn hóa tiêu biểu của một thời đại vốn được xem là nhiễu nhương nhất của dân tộc, suốt nửa sau thế kỷ XX cho đến nay. Ngô Thế Vinh không khoác áo nhà phê bình, ông không làm kẻ đứng trên bục giảng nghiêm khắc phê phán tác phẩm hay sự nghiệp mỗi văn nghệ sĩ được nhắc đến. Ông không làm thế, bởi họ chẳng phải ai xa lạ mà chính là những bằng hữu văn nghệ, những vóc dáng tài năng, gần như trọn đời người, đã cùng ông dấn thân trên những chặng đường trắc trở nhất, trong những điều kiện ngặt nghèo nhất, để xây dựng một nền văn nghệ nhân bản đích thực và có giá trị nghệ thuật cao cho dân tộc. Ông mượn tác phẩm của họ như cái cớ để ngồi xuống nhẩn nha lần giở từng trang ký ức bộn bề, len lỏi vào từng ngõ ngách tâm hồn dưới lớp bụi dày thời gian, cố tìm lại những cung bậc hoài niệm mù tăm để làm nên những trang viết thật đẹp, thật ấm áp tình bằng hữu, thật chan chứa tình người. Tất cả những gì ông viết trong cuốn sách gần như chỉ là những nét phác họa đại cương về con người, khung cảnh sống, hoàn cảnh sáng tạo của những văn nghệ sĩ, mà chính ông cũng là một thành viên. Đan xen vào đấy là những không gian và thời gian kỷ niệm, đầy ắp kỷ niệm, kỷ niệm nào cũng được nâng niu, trân quý như món bảo vật khó tìm. Tuy thế, đọc kỹ hơn, chúng ta có thể cảm nhận ra một điều, là bên dưới lớp sắc màu tương đối hiền hòa, dịu êm ấy là niềm xác tín chắc nịch, một cái nhìn quả quyết cộng thêm chút tự hào, về một nền văn nghệ, văn hóa miền Nam Việt Nam tự do thời kỳ 54-75 và, trong chừng mực nào đó, vẫn tiếp nối ở hải ngoại, mà sự đột phá về các mặt tư tưởng, nghệ thuật, nhân sinh, tưởng như chưa thời nào qua mặt nổi.

Creative World of South Vietnam 1954-1975 and Overseas to the Present (2025)

EPILOGUE

by Trịnh Y Thư

 

1.

This book, entitled Creative World of South Vietnam 1954-1975 and Overseas to the Present (2025), originally known as Literary, Artistic, and Cultural Portraits, by the eminent author Ngô Thế Vinh with English translation by the American scholar Eric Henry is a unique book, in the sense that it presents to the general readers fresh images of many personalities including writers, novelists, poets, journalists, painters, musicians and other cultural figures, who, by all accounts, have been among the most respected and influential intellectuals in Vietnam. 

 

Endowed throughout with the author’s warm, story-telling style, Ngô Thế Vinh’s book is a rich compilation of documents, a rare collection of portraits of literary and cultural figures of an era considered the most turbulent in the nation from the second half of the 20th century until now. Ngô Thế Vinh does not pretend to be a critic. He does not stand on a podium to criticize the works or careers of the figures he writes about. One reason for this is that they are not strangers to him but friends in art, talented figures who in the most difficult conditions devoted almost their entire lives to the creation of a humane and artistically significant body of literature, art, and music for the nation. From the depth of his memories, the author penetrates every corner of his and their souls, sometimes from under the thick layer of the dust of time, trying to find just the right tones with which to create his beautiful, nostalgic pages, filled with the warmth of friendship, and with all manner of humanity. The studies in this book all have the character of sketches that convey the living environment, the creative circumstances, of his subjects who, like him, were artists and intellectuals. Interwoven with his narratives are spaces and times filled with memories, with each memory being cherished and treasured like a precious object. However, if we read attentively, we can detect another element in these accounts:  beneath the relatively gentle, soft layer of color on the narrative surface, there is a firm conviction, a resolute view, plus a bit of pride, concerning a body literature, art and science that developed freely in Vietnam in the period from 1954 to 1975 and which, to some extent, continues to exist overseas, whose breakthroughs in terms of ideology, art, and human life seem never to have been surpassed.

Rising Asia Journal, Summer Issue May 2025

Kết Từ 

Thế Giới Sáng Tạo Miền Nam 1954 – 1975 

Những thăng trầm của một dân tộc

với năng khiếu nghệ thuật mãnh liệt

                                                                

Các bài viết của Bác sĩ Vinh được đưa vào số báo Rising Asia này đều là bằng chứng chi tiết về một sự kiện lịch sử quan trọng: chính quyền do nhà nước mới Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam sau khi đánh bại miền Nam vào năm 1975 đã sử dụng mọi biện pháp trong khả năng để xóa bỏ nền văn hóa đã ra đời dưới thời Cộng hòa Miền Nam trong giai đoạn 1954 đến 1975. Trong cả hai lĩnh vực văn học và nghệ thuật thị giác, nỗ lực này ít nhất đã thành công tạm thời; chỉ có một vài tập truyện và bài viết rải rác, một vài bức tranh và tác phẩm điêu khắc lạc lõng từ thời kỳ đó đã quay trở lại đất nước trong nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ khi chiến tranh kết thúc. Nhưng bản chất của các hệ thống chính trị xã hội không phải là tĩnh tại; chúng tiến hóa. Có thể vào một thời điểm nào đó trong nửa thế kỷ tới, văn học và nghệ thuật của Cộng Hòa Miền Nam sẽ không đặt ra thách thức chính trị đối với chế độ Việt Nam sau này và do đó, sẽ được chấp nhận lại vào nền văn hóa. Tuy nhiên, điều này vẫn chưa xảy ra.

Điều đáng chú ý là ở một lĩnh vực, nỗ lực xóa bỏ văn hóa Miền Nam của chế độ mới đã hoàn toàn thất bại: lĩnh vực ca khúc đại chúng. Chế độ chắc chắn đã làm hết sức mình trong những năm đầu để xóa bỏ âm nhạc miền Nam. Cá nhân tôi có quen một ca sĩ đã bị giam cầm mười năm vì bị bắt gặp đang nghe một bài hát có đặc tính "tiểu tư sản". Chế độ muốn âm nhạc phải có tinh thần cách mạng và mang tính quần chúng. Nó đã không liên quan gì đến sở thích cá nhân. Một đối tượng cụ thể bị chỉ trích là "nhạc vàng", một loại nhạc buồn được hình thành nhằm xoa dịu thần kinh mệt mỏi của những khách hàng trong quán cà phê và quán bar. Nó được sản xuất và trình diễn rất nhiều dưới thời Cộng hòa. Sự phản đối của nhà nước đối với loại nhạc này một phần dựa trên một mê tín cổ xưa của Trung Hoa, rất có ảnh hưởng ở Đông Á, theo đó, loại nhạc không phù hợp có thể khiến một quốc gia hoặc triều đại sụp đổ, trong khi loại nhạc phù hợp có thể khiến một quốc gia hoặc triều đại hưng thịnh. Có một tên gọi tiếng Trung Hoa cho loại nhạc không đúng này là: wáng guó zhī yīn 亡國之音, (vong quốc chi âm) hay “nhạc mất nước”. Nhưng trong nhiều thập niên hiện nay, “nhạc mất nước”, một thể loại chủ yếu gồm các bài hát được sáng tác dưới thời Cộng hòa, đã hoàn toàn thắng thế ở Việt Nam. Chế độ này đã nỗ lực quảng bá “nhạc đỏ”—những giai điệu vui tươi, hào hùng, lạc quan do những người đồng chí hân hoan hát—nhưng nhạc vàng mới là thể loại mà mọi người thích nghe nhất.

EPILOGUE _ VIETNAMESE CULTURAL HISTORY

 RISING ASIA JOURNAL _ SUMMER ISSUE MAY 2025

THE CREATORS OF SOUTH VIETNAM 

AT HOME AND ABROAD

The Vicissitudes of an Intensely Artistic People

Rising Asia Journal, Volume 5, Issue 2

Summer, May to August 2025 

 

The articles by Dr. Vinh included in this issue of Rising Asia all bear detailed witness to a significant historical fact: the government set up by the new state of the Socialist Republic of Vietnam subsequent to vanquishing the South in 1975 used every means in its power to extinguish the culture that had come to life under the Southern Republic in the period 1954 to 1975. In the two realms of literature and the visual arts, this effort has been at least temporarily successful; only a few stray stories and articles, and a few stray paintings and sculptures from that period have made their way back into the country during the half-century that has elapsed since the end of the war. But sociopolitical systems are not by their nature static; they evolve. It is possible that at some point during the coming half-century the literature and art of the Southern Republic will not pose a political challenge to some later Vietnamese regime and, hence, will be reaccepted into the culture. This, however, has not as yet occurred.

It is worth noting, however, that in one area the regime’s effort to eradicate the culture of the south utterly failed: the area of popular song. The regime certainly did its best in its early years to eradicate the music of the south. I am personally acquainted with a singer who was imprisoned for ten years as a consequence of having been caught listening to a song with “petty-bourgeois” characteristics. The regime wanted music to be revolutionary in spirit and to have a mass character. It was supposed to have nothing to do with merely personal desires. A particular object of opprobrium was “yellow music” (nhạc vàng), a type of formulaically morose music designed to soothe the tired nerves of people in cafés and bars. It was produced and performed in great profusion under the Republic. The opposition of the government to this type of music was based in part on an ancient Chinese superstition, very influential in East Asia, according to which music of the wrong sort can bring a nation or dynasty to ruin, whereas music of the right sort can cause a nation or dynasty to flourish. There was a Chinese name for music of the wrong sort: wáng guó zhī yīn 亡國之音, or “nation-destroying music.” But for several decades now, “nation-destroying music,” a category mainly composed of songs created under the Southern Republic, has completely triumphed in Vietnam. The regime has made efforts to promote “red music” (nhạc đỏ)—jolly, martial, optimistic tunes sung by happy comrades—but yellow music is what people overwhelmingly prefer to listen to.

TRUNG TÁ BIỆT CÁCH DÙ VŨ XUÂN THÔNG

Một Chiến Binh, Một Bạn Hiền Vừa Ra Đi

Lời Giới Thiệu: Trong bài viết dưới đây, BS Ngô Thế Vinh khắc họa Trung tá Vũ Xuân Thông (người mới qua đời ngày 12/3/2025) như một biểu tượng của người lính VNCH: dũng cảm, trung thành, và đầy lí tưởng. Qua câu chuyện của ông, người đọc cảm nhận được sự hi sinh thầm lặng và những vết thương tâm hồn mà thế hệ ông phải gánh chịu. Bài viết không chỉ kể về cá nhân Trung tá Vũ Xuân Thông mà còn phản ảnh số phận của hàng ngàn quân nhân VNCH sau 1975, từ tù đày đến cuộc sống lưu vong. Trong bối cảnh kỷ niệm 50 năm ngày chấm dứt chiến tranh, bài viết này là một tư liệu quí giá về lịch sử VNCH, đồng thời lưu giữ kí ức về một thế hệ chiến binh và những giá trị họ đã bảo vệ. GS Nguyễn Văn Tuấn, Sydney Australia

TRUNG TÁ BIỆT CÁCH DÙ VŨ XUÂN THÔNG

          MỘT CHIẾN BINH, MỘT BẠN HIỀN VỪA RA ĐI

Hình 1: Tốt nghiệp khóa 17 trường Võ Bị Quốc Gia Đà Lạt 1963, Vũ Xuân Thông tình nguyện gia nhập Lực Lượng Đặc Biệt, một binh chủng mới của quân lực Việt Nam Cộng Hòa thời bấy giờ. Hình trên là Đại Úy LLĐB Vũ Xuân Thông khi đang là Liên Toán Trưởng Thám Sát của Trung Tâm Huấn Luyện Hành Quân Delta, sau này, sát nhập với Tiểu Đoàn 81 để trở thành Liên Đoàn 81 Biệt Cách Nhảy Dù, một lực lượng tổng trừ bị thiện chiến trực thuộc Bộ Tổng Tham Mưu. [nguồn: LĐ81 BCNDLLĐB]

Quân Trường Quang Trung 1969 _ Và Đêm Kinh Hoàng

Cha Vô Danh _ Quân Trường Quang Trung Phần 1

Cha Vô Danh _ Quân Trường Quang Trung Phần 2 

Cha Vô Danh _ Đêm Kinh Hoàng  Phần 1 

 Cha Vô Danh _ Đêm Kinh Hoàng  Phần 2