Ngô Thế Vinh – Mối thân tình 20 năm
Năm 2000, nhà xuất bản Văn Nghệ (Hoa Kỳ) cho ra mắt người đọc tiểu thuyết dữ kiện Cửu Long Cạn Dòng Biển Đông Dậy Sóng (CLCD BĐDS). Lần đầu tiên có một quyển tiểu thuyết đồ sộ về sông Cửu Long và vùng đồng bằng Nam bộ được con sông nuôi dưỡng. Đồ sộ không chỉ ở số trang sách (ngót 650 trang) mà chủ yếu ở công phu tham khảo tài liệu và cả những chuyến đi quan sát tại chỗ của tác giả. Người đọc biết thêm nhiều điều về con sông Cửu Long và vùng đồng bằng trù phú nhất đất nước, về những tai họa mà con sông phải hứng chịu do tham vọng bành trướng của quốc gia thượng nguồn, những thỏa hiệp tiếp tay không kém phần nguy hiểm của những nước trong khu vực con sông đi qua.
Ngô Thế Vinh trở thành tên tuổi được báo chí nhắc đến thường xuyên với sự ngưỡng mộ một tác giả có công nghiên cứu một trong những đề tài thời sự quan trọng đầu thế kỷ 21. Ban Việt ngữ RFI đã tìm cách liên lạc với anh. Trong một thời gian dài Ngô Thế Vinh đã giúp chúng tôi như nguồn tư liệu về môi sinh vùng đồng bằng sông Cửu Long bên cạnh các chuyên viên trong và ngoài nước như giáo sư Võ Tòng Xuân (Đại học Cần Thơ - Đại Học An Giang), kỹ sư Phạm Phan Long (Hoa Kỳ), kỹ sư Nguyễn Đức Hiệp (Úc), kỹ sư Nguyễn Hữu Chung (Canada) , v.v.
Ngày 02.02.2002 tôi nhận được email đầu tiên của tác giả Ngô Thế Vinh giải thích về con đập Tam Hiệp ở Trung Quốc và chuỗi đập bậc thềm ở Vân Nam khúc thượng nguồn sông Mekong.
Tôi gặp anh lần đầu năm 2005 khi sang Mỹ họp mặt với các bậc đàn anh giới truyền thông miền Nam trước 1975 và nhiều lần sau khi tôi sang đó thăm gia đình, bè bạn.
Khi đọc tiểu thuyết CLCDBDDS và các bài nghiên cứu trên báo chí, truyền thanh hải ngoại về vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) tôi mường tượng tác giả là một người sôi nổi, trái hẳn với một anh Vinh tôi có dịp gặp mặt, kết thân, có giai đoạn hân hạnh trở thành bạn đồng hành. Ngô Thế Vinh mà tôi quen biết thân tình có hình ảnh một người thầy thuốc giàu kinh nghiệm, nghề chuyên môn của anh. Anh vui vẻ nhưng ít khi nói đùa, anh cẩn trọng khi lên tiếng, nghe nhiều hơn nói và ân cần với người đối thoại. Tuấn Thảo, một đồng nghiệp trẻ tuổi của tôi ở RFI, người cộng tác với anh Vinh sau này khi thực hiện audiobook cũng xem anh “là một ông anh dịu dàng và ân cần”. Nhưng ông anh ấy trở thành khó khăn, rất kỷ luật và cầu toàn khi phải làm việc chung. Tuấn Thảo và tôi đã nhiều lần phải “kêu Trời “vì sự khó tánh này khi phải thu đi thu lại hai ba lần những bài phỏng vấn hiếm hoi của anh cho làn sóng phát thanh của RFI tiếng Việt. Nhưng mối thân tình giữa ba anh em chúng tôi không vì thế mà phai mờ. Khi được lời khen ngợi của anh cho cuốn audiobook Mekông Dòng Sông Nghẽn Mạch (MDSNM) Tuấn Thảo và tôi như mọc cánh.
Chuyển thể quyển ký sự thành audiobook
Khác với Cửu Long Cạn Dòng Biển Đông Dậy Sóng là một tiểu thuyết đầy ắp dữ liệu, ít hư cấu, ký sự Mekong Dòng Sông Nghẽn Mạch xuất bản lần đầu vào tháng ba năm 2007 ghi nhận những chuyến đi thực tế của nhà văn Ngô Thế Vinh tại những quốc gia con sông Mekong đi qua. Tác phẩm chinh phục người đọc với lối viết sống động, đầy hình ảnh của dòng sông với những suy thoái rõ rệt, của những con người ở những vùng đất khác nhau mà cuộc sống gắn liền với sinh mạng con sông và cả cảm xúc đặc biệt của tác giả khi đặt chân tới vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long.
Tôi đã đọc áng văn này hàng chục lần, thuộc lòng thứ tự từng chương sách và nhiều đoạn văn nhất là những phần đề cập đến vùng ĐBSCL. Một vùng trời kỷ niệm của tuổi thơ tôi gắn bó với quê nội và quê ngoại bên bờ sông Hậu và sông Tiền. Vì vậy khi tác giả đề nghị tôi chuyển thể ký sự này thành audiobook tôi đã đồng ý ngay dù rất hồi hộp trước trọng trách.
Cùng với Tuấn Thảo, anh Vinh và tôi lên ngay kế hoạch thực hiện. Anh Vinh cung ứng trang thiết bị. Tuấn Thảo lên chương trình thu âm, chọn nhạc và âm thanh minh họa (bruitage). Tôi được giao đọc cả quyển ký sự vì tác giả muốn có một audiobook về vùng ĐBSCL với giọng đọc miền Nam không pha trộn của tôi, một di sản mà tôi gìn giữ từ những ngày là xướng ngôn viên đài phát thanh Sài Gòn trước năm 1975. Anh Vinh cũng được sự đồng ý của Đoàn Văn Nghệ Dân Tộc Lạc Hồng (ở Mỹ) cho sử dụng các tác phẩm âm nhạc của Đoàn trong audiobook. Cả ba chúng tôi thỏa thuận hoàn tất audiobook trong sáu tháng nhưng do tính cầu toàn của anh Vinh lẫn cậu em Tuấn Thảo và nhiều trục trặc khách quan khác rốt cuộc phải gần một năm trời audiobook Mekông Dòng Sông Nghẽn Mạch mới ra đời, đồng thời với lần tái bản thứ nhất của quyển ký sự vào cuối năm 2007.
*
Hình 2 : Buổi ra mắt sách MKDSNM tại Paris 2007, từ trái, phóng viên Ánh Nguyệt, người diễn đọc toàn bộ tác phẩm MKDSNM với giọng đọc thuần Nam Bộ; phải, phóng viên Tuấn Thảo, RFI phụ trách phần hoà âm và nhạc nền cùng với tiếng động minh hoạ; nhà báo Từ Nguyên người điều hợp chương trình buổi giới thiệu sách và audiobook. [tư liệu của Ánh Nguyệt]
Ai cũng biết thành công cốt lõi của một audiobook là phần âm thanh. Nội dung lôi cuốn của quyển sách in trên giấy cần phải được diễn đọc một cách tự nhiên, truyền đạt được tâm tình của người viết. Ký sự Mekong Dòng Sông Nghẽn Mạch ghi chép bốn cuộc du khảo qua những khúc đoạn khác nhau của con sông Mekông từ thượng nguồn Vân Nam, qua Lào, qua Cam Bốt tới vùng ĐBSCL. Mỗi chương là những trang viết đầy cảm xúc từ háo hức, tò mò đến xót xa, đồng cảm, hy vọng và chờ đợi. Và từng đoạn văn đòi hỏi một lối đọc thích ứng. Riêng phần kết của quyển sách với tiểu tựa Câu chuyện của dòng sông đòi hỏi phải vận dụng hầu như các loại diễn cảm kể cả cảm xúc riêng tư của người đọc. Đây là đoạn tôi yêu thích nhất trong audiobook.
Một chi tiết khác trong quá trình thực hiện “quyển sách nói”: tôi đã nhờ các đồng nghiệp người Lào và Cam Bốt trong đài RFI chỉ dẫn cách phát âm theo địa phương cho đúng các danh từ và địa danh ghi trong ký sự.
Phải nhìn nhận sự góp sức lớn lao, tận tình cộng với tài hoa của Tuấn Thảo trong audiobook này. Tuấn Thảo với kiến thức âm nhạc đặc biệt và lối thẩm âm trời cho đã thực hiện phần chọn lọc nhạc nền, tiếng động minh họa và sau cùng là phần hoà âm một cách hoàn hảo nhất. Tôi chỉ phụ giúp một phần nhỏ trong việc lồng âm thanh do được Tuấn Thảo cầm tay chỉ việc.
Hình 3 : Ánh Nguyệt và Tuấn Thảo, hai chị em gặp nhau cùng mừng rỡ vừa đi xong một chặng đường ngót một năm, làm việc ngoài giờ để hoàn tất cuốn audiobook từ tác phẩm ký sự Mekong Dòng Sông Nghẽn Mạch của Ngô Thế Vinh. [tư liệu của Ánh Nguyệt]
Háo hức, kiên nhẫn, từng bước một, tôi đã thực hiện được mong ước của chúng tôi .
Vì đang làm công việc chính hằng ngày ở đài RFI, Tuấn Thảo và tôi chỉ có thể thực hiện audiobook vào buổi tối. Hai chị em trao đổi với nhau từng đoạn âm thanh đã hình thành, cùng nhận xét về kết quả làm việc để chấn chỉnh, thậm chí làm lại hẳn phần việc không chất lượng. Anh Vinh cũng theo dõi từ xa từng bước công việc để hỗ trợ chúng tôi khi cần thiết. Chưa bao giờ mối liên lạc giữa bộ ba chúng tôi lại mật thiết đến như vậy! Ròng rã gần một năm làm việc căng thẳng cuối cùng audiobook đã hình thành trong niềm vui sướng của chính tôi, thực hiện được mơ ước tiếp tay với anh Vinh quảng bá ký sự Mekong Dòng Sông Nghẽn Mạch với một đối tượng người đọc mới.
Trong một email riêng tư gần đây gởi anh Ngô Thế Vinh tôi đã viết: “Audiobook Mekong Dòng Sông Nghẽn Mạch là kỷ niệm rất đẹp, là quãng đời khó quên.
…Audiobook này phải được gọi là quyển sách của ban đêm vì nó được hình thành vào thời gian tĩnh lặng nhất của một ngày khi bên ngoài căn phòng làm việc chỉ có thể có âm thanh duy nhất là tiếng gió và ánh sáng duy nhất là ngọn đèn đường. Biết bao là giây phút hạnh phúc khi hoàn thành xong một đoạn hay một chương sách và cũng biết bao thất vọng hay bực dọc vì không được một kết quả như ý. Bao nhiêu nước chảy qua cầu…
Nhớ lại ngày tháng cũ để thấy mình được đời ưu đãi. Được làm công việc mình yêu thích, được hợp tác với người mình quý mến, được sống trọn vẹn với cảm xúc. Còn mong gì hơn nữa! Xin cảm ơn anh, anh Vinh”.
ÁNH NGUYỆT
Paris, tháng giêng 2024
[Ngôn Ngữ Đặc Biệt Tháng 2.2024]
ÁNH NGUYỆT
